ေစာေက်ာ္ခိြ
၂၁ ဇူလိုင္၊ ၂၀၀၉
ဤဓါတ္ပံုအား ေစာမူယြန္ ့ေဖာင္ဘေလာ့မွကူးယူသည္။
"ျခည္ျဖဴ" ဖြဲ ့ခဲ့ပါသလား...မိနန္း
ေဝးကြာခဲ့တာ၊ ကာလၾကာ
ဒီဝါေခါင္အစ၊ ျပန္ေတြ ့ၾကရင္
အရင္ကလို၊ ရႊင္ခ်ိဳအၾကည့္
ငါ....မွတ္မိနိုင္ပါ့မလား။
သဲေခ်ာင္းတစ္ကမ္းစီ၊ အလီလီ
ေရၾကည္ရာအစု၊ ျမက္ေတြနုရာ
ေျမကမၻာ၊ ရွာမသြားခင္ေလ
တို ့ေတြအၾကည့္၊ ျပန္လည္သိေရး
ဂတိရွိခဲ့ၾကတယ္ေလ။
ပုဝါျဖဴပိုင္း၊ ေခါင္းစီးသိုင္းလို ့
ၾကည့္တိုင္းမဝနိုင္၊ ပြင့္ဖူးလွိုင္တယ္
အေသြးၾကြယ္၊ နန္းငယ္ေလးခင္
ဟိုအရင္လို၊ အပ်ိဳဖားဖား
လွကြက္မ်ားထပ္၊ ငါ....မွတ္မိနိုင္ပါ့မလား။
သေျပေတြသီး၊ ေလွေတြစီးခဲ့
ေရၾကီးေဖာင္ေဖာင္၊ လဝါေခါင္မွာ
ငါတို ့ဓေလ့၊ ဆံုမယ္ေဟ့လို ့
တို ့ဆိုခဲ့ၾကမဟုတ္လား။
ငါ့ေဆြမ်ိဳးေတြ၊ ေျမျပန္ ့မွာလား
ေတာင္ေပၚသားလား၊ ေမးခြန္းမ်ား
ေနမ်ားေကာင္းရဲ ့၊ လြမ္းဖြဲ ့မိသည္
သည္လဝသန္၊ ေလထန္ထန္မွာ
ေရာက္ရာရပ္မွ၊ ဆတ္ဆတ္ျပန္ခဲ့ၾကေနာ္။
ပလူးလာ၊ ပလူးလာ
ပလူးလာ ဟဲေက....။
ဒီဇမၺဴထဲ၊ ျခည္ျဖဴပြဲဟာ
ငါတို ့ကရင္ဆိုင္၊ ပိုင္တဲ့ပြဲပါ
ငါ......မွတ္မိခ်င္တယ္ကြဲ ့
ျခည္ျဖဴဖြဲ ့ခဲ့ပါ....နန္းေရ။
ေဝးကြာခဲ့တာ၊ ကာလၾကာ
ဒီဝါေခါင္အစ၊ ျပန္ေတြ ့ၾကရင္
အရင္ကလို၊ ရႊင္ခ်ိဳအၾကည့္
ငါ....မွတ္မိနိုင္ပါ့မလားကြယ္...........။ ။
(လကၤာဒီပ)
ကရင့္သကၠရာဇ္ ၂၇၄၈ ခုနွစ္ ကရင့္ရိုးရာဝါေခါင္လ ျခည္ျဖဴဖြဲ ့ပြဲကို ဤကဗ်ာေလးနွင့္ ဂုဏ္ျပဳလိုက္ပါသည္။
Sunday, August 23, 2009
"ျခည္ျဖဴ" ဖြဲ ့ခဲ့ပါသလား...မိနန္း
၂။ ကရင့္ေတာ္လွန္ေရးေန႔ ဇႏၷ့၀ါရီ (၃၁)ရက္ေန႔
၂။ ကရင့္ေတာ္လွန္ေရးေန႔ ဇႏၷ့၀ါရီ (၃၁)ရက္ေန႔
ကရင္အမ်ိဳးသားမ်ားသည္ လူမ်ိဳးတမ်ိဳးအဂၤါရပ္ႏွင့္ကိုက္ညီၿပီး ယခုအေခၚ ျမန္မာျပည္သို႔ ပထမဦးဆံုး၀င္ေရာက္လာေသာ လူမ်ိဳးျဖစ္သည္။ အခ်ိဳ႕ေသာ လူ မ်ိဳးမ်ားထက္ ႏွစ္ေပါင္း (၂၀၀)ေက်ာ္ေစာ၍ ၀င္လာသည္။
သို႔ရာတြင္ မြန္၊ ဗမာ ေျမရွင္ပေဒသရာဇ္စနစ္၊ မဟာလူမ်ိဳးႀကီးမ်ား၏ က်ဴး ေက်ာ္တိုက္ခိုက္ ဖိႏွိပ္ၫႇင္းပမ္းမႈမ်ားေၾကာင့္ တိုင္းျပည္ဆံုးရႈံးရသည္။
ဒုတိယကမၻာစစ္မျဖစ္ပြားမီ ကရင္ျပည္အတြက္တိုက္ပြဲ၀င္သူမ်ား
၁။ Mr Smeaton သူ႔စာအုပ္ The Loyal Karen Of Burma အဂၤလိပ္မ်ား ကရင္ အမ်ိဳးသားမ်ားကို သီးျခားကရင္ျပည္ထူေထာင္ေပးရန္။
၂။ ၁၉၂၃-၂၅ ေဒါက္တာဒါေမဖိုးမင္း ဆင္ျဖဴေတာ္ႏွင့္အတူ ၿဗိတိန္ႏွင့္ အေမရိက သို႔လၫ့္လည္၍ ကရင္မ်ား ကရင္ျပည္ရရွိသင့္ေၾကာင္း ေဟာေျပာသည္။
၃။ ၁၉၂၈-ဆာစံစီဖိုး သူ႔စာအုပ္ Burma and the Karen တနသၤာရီတိုင္းကို က ရင္ျပည္အျဖစ္အဂၤလိပ္က သတ္မွတ္ေပးရန္ တင္ျပသည္။
၄။ ၁၉၄၅ ခုႏွစ္ အိႏၵိယေရာက္ ကရင္တပ္မွဴး (၄၀)သည္ အိႏၵိယျပည္၌ရွိေနစဥ္ ဒုတိယကမၻာစစ္ႀကီးၿပီးက အဂၤလိပ္မ်ား ကရင္အမ်ိဳးသားမ်ားအတြက္ ကရင္ ျပည္ေပးရန္ တင္ျပေတာင္းဆိုသည္။
အဂၤလိပ္မ်ားျမန္မာျပည္သို႔ျပန္၀င္သည့္အခ်ိန္မွစ၍(စစ္ႀကီးမၿပီးေသး) ကရင္ေခါင္းေဆာင္မ်ားသည္ ကရင္ျပည္အတြက္ ဆက္တိုက္ တုိက္ပြဲ၀င္ခဲ့ေလ သည္။
ပဌမဆံုး-
အစည္းအေ၀း ရန္ကုန္-၁၉၄၅ ခုႏွစ္ ဇြန္ ၂၀ ရက္ေန႔ မွ ဇူလိုင္ (၅)ရက္ေန႔။
- ဂ်ပန္ေခတ္မွ ဖြဲ႔စည္းခဲ့သည္ KCO ကို ျပန္လည္ဖြဲ႔စည္းျခင္း။
- ကရင္ျပည္ကို အရ ေတာင္းဆိုတိုက္ပြဲ၀င္မည္ ဆံုးျဖတ္ျခင္း။
ယခုကဲ့သို႔ ကရင္ျပည္အတြက္ ျပင္းျပေသာဆႏၵမ်ားမွာ ဒုတိယကမၻာစစ္ ကာလအတြင္း ခါးသီးနာက်ည္းဖြယ္ ခံစားရခ်က္မ်ားႏွင့္ အတၱလန္တိတ္စာခ်ဳပ္ အရ လူမ်ိဳးတိုင္း ကိုယ္ပုိင္ျပဌါန္းခြင့္ ရရွိေရးမူအရ ျဖစ္သည္။
ဒုတိယ- အစည္းအေ၀း ၁၉၄၆ ခုႏွစ္ ေဖေဖၚ၀ါရီလ (၄)ရက္၊
- ကရင္ျပည္ရသည္အထိ စည္းစည္းလံုးလံုးတိုက္ပြဲ၀င္သြားရန္။
- အဂၤလိပ္အစုိးရထံ ကရင္ျပည္ေတာင္းရန္။
- အဂၤလန္သို႔ ကရင္မိတ္ဆက္အဖြဲ႔လႊတ္္ရန္ ဆံုးျဖတ္ၾကသည္။ KYO ေခၚ ကရင္လူငယ္အဖြဲ႔ကို KCO ၏ လက္ရုန္းအျဖစ္ဖြဲ႔စည္းသည္။ မန္း ဘခုိင္၊ မန္း၀င္းေမာင္၊ ေစာေက်ာ္စိန္တို႔ ဦေဆာင္သည္။
တတိယ- အစည္းအေ၀း ၁၉၄၇ ခုႏွစ္ ေဖေဖၚ၀ါရီ (၃)ရက္မွ (၅)ရက္အထိ၊
- ရွိသမွ် ကရင္အမ်ိဳးသားအစည္းအရံုးမ်ား အားလံုးေခၚၿပီး ကရင္အမ်ိဳး သားေရးလႈပ္ရွားမႈတြင္ တစုတစည္းတည္းတိုက္ပြဲ၀င္ႏိုင္ရန္ အဖြဲ႔အ စည္းမ်ား အားလံုး စုစည္းဘို႔ျဖစ္သည္။ (KNU)ေန႔အေၾကာင္းကို ၾကည့္ ပါ)။
- ထို႔ေၾကာင့္ KNU ကို ဖြဲ႔စည္းၿပီးေခါင္းေဆာင္မ်ားေရြးေကာက္သည္။ ေစာစံဖိုးသင္၊ ဦးလွေဖ၊ ေစာသာထို၊ မန္းဂ်ိမ္းထြန္းေအာင္၊ မန္းဘခင္၊ ေစာဘဦးႀကီး၊ ေစာသာဒင္ မ်ားျဖစ္သည္။
- ေအာင္ဆန္းအက္တလီစာခ်ဳပ္ကို လက္မခံ။
- ၿဗိတိသွ်အစုိးရထံ ကရင္အမ်ိဳးသားမ်ား၏ လိုလားခ်က္မ်ားကို ပုိ႔မည္။ အဂၤလိပ္အစုိုးရက မတ္လ (၃၁)ရက္ေန႔ ေနာက္ဆံုးသေဘာထား အ ေၾကာင္းျပန္ေပးရန္။ သေဘာထားမျပန္ေပးပါက လက္မခံႏိုင္က တိုင္း ျပဳျပည္ျပဳလႊတ္ေတာ္ေရြးေကာက္ပြဲကို သပိတ္ေမွာက္မည္။ ကရင္ျပည္ ကိုမူအရ လက္ခံရန္။ ယင္းသေဘာထားမ်ားကို လက္မခံႏိုင္ပါက ေစာ ဘဦးႀကီး ၀န္ႀကီးရာထူးမွ ႏႈတ္ထြက္ရန္။
- အဂၤလိပ္အစုိးရထံမွ ေက်နပ္ေလာက္ေသာ ျပန္ၾကားခ်က္မရ၍ တိုင္း ျပဳျပည္ျပဳ လႊတ္ေတာ္ေရြးေကာက္ပြဲကို ကရင္တမ်ိဳးသားလံုး ေအာင္ ျမင္စြာသပိတ္ေမွာက္သည္။
- ၁၉၄၇ ခုႏွစ္ ဧၿပီလ (၄)ရက္တြင္ KNU အလုပ္အမႈေဆာင္ေကာ္မတီ အစည္းအေ၀းေခၚသည္။ အစည္းအေ၀းတြင္ မန္းဘခိုင္၊ မန္း၀င္း ေမာင္၊ ေစာေက်ာ္စိန္၊ ေအာင္ပ(ဟသၤာတ) စသည့္ KYO ေခါင္းေဆာင္ မ်ား ထြက္သြားသည္။ ေစာစံဖုိးသင္လည္းလိုက္ပါသြားသည္။
- ၁၉၄၇ ခုႏွစ္ ဧၿပီ (၁၀)ရက္ KNU ျပန္လည္ဖြဲ႔စည္းသည္။ ေစာဘဦးႀကီး၊ မန္းေစာဘု၊ ေစာသာထို၊ မန္းဂ်ိမ္းထြန္းေအာင္၊ မန္းဘခင္၊ ေစာသာဒင္၊ ေစာဟန္တာသာေမႊး၊ စေကာေမာေလး၊ ေစာေအာင္၀င္း၊ ေစာစုိင္းေက၊ ဦးဇံ၊ ေစာဘဲေလ၊ မန္းဘဇန္၊ မစၥက္လူနီ တို႔ကို အမႈေဆာင္အျဖစ္ေရြး ခ်ယ္လိုက္သည္။
- ၁၉၄၇ ခုႏွစ္ ဇူလိုင္ (၁၆)ရက္ေန႔ KNDO ကို ဖြဲ႔စည္းသည္။ (KNDO) ေန႔ကို ၾကည့္ပါ။)
- ၁၉၄၇ ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာ (၁၀)ရက္ ေမာ္လၿမိဳင္ကြန္ဂရက္တြင္ ကို္ယ္စားလွယ္ (၇၀၀)ေက်ာ္တက္သည္။ မြန္ေခါင္းေဆာင္မ်ား ပါ၀င္ သည္။
- ျမန္မာျပည္လႊတ္ေတာ္တြင္ ကရင္အမတ္အစစ္အမွန္မပါသျဖင့္ လႊတ္ ေတာ္မွ ျပဌာန္းသည့္ဥပေဒမ်ားကို ကရင္မ်ားက လက္မခံ။
- ကရင္ျပည္အေရးကို ကမၻာ့ကုလသမဂၢသို႔တင္ရန္။
- ကရင္ျပည္၏ အက်ယ္အ၀န္းကို သတ္မွတ္သည္။
- ကရင္ျပည္သည္ တနသၤာရီတုိင္း (ေဟာင္း)တတိုင္းလံုး။
- ဧရာ၀တီတိုင္း တတိုင္းလံုး။
- အင္းစိန္ႏွင့္ သာယာ၀တီခရိုင္။
- ေညာင္ေလးပင္ Subdivision (ေနာက္တြင္ ပ်ဥ္းမနားေတာင္တန္းေဒ သပါသည္။)
- ကရင္ႏွင့္ မြန္ေခါင္းေဆာင္မ်ား စည္းလံုးညီၫြတ္ေရးႏွင့္ ကရင္၊ မြန္ ျပည္အတြက္ လက္တြဲတိုက္ပြဲ၀င္ၾကရန္။
- ၁၉၄၈ ခုႏွစ္ ဇႏၷ၀ါရီ (၄)ရက္ေန႔မွ ျမန္မာျပည္လြတ္လပ္ေရးကို ကရင္မွ လက္မခံဘဲ ကရင့္လြတ္လပ္ေရးေန႔ကို ဇႏၷ၀ါရီလ (၅)ရက္ေန႔တြင္ ေၾကျငာသည္။
- ၁၉၄၈ ခုႏွစ္ ေဖေဖၚ၀ါရီလ (၁၁)ရက္ေန႔၊ ကရင္အမ်ိဳးသားထုဆႏၵျပပြဲ။ (ကရင္အမ်ိဳးသားေန႔ကို ၾကည့္ပါ)
- ၁၉၄၈ ခုႏွစ္ မတ္လ (၂၈)ရက္ေန႔- ဗကပ ေတာခိုသည္။
- ၁၉၄၈ ခုႏွစ္ဇြန္လ (၁၄)ရက္ေန႔၊ ဦးႏုမူ (၁၅)ခ်က္အေပၚ ဖဆပလႏွင့္ ရဲေဘာ္ PVO သေဘာထားကြဲလြဲၿပီး၊ PCP ျပည္သူ႔ရဲေဘာ္အဖြဲ႔ေတာခို သည္။
- ၁၉၄၈ ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လတြင္ သရက္ၿမိဳ႕ရွိ ဗမာ့တပ္မေတာ္ တပ္ရင္း (၁)ႏွင့္ မဂၤလာဒံုရွိ ဗမာ့တပ္မေတာ္တပ္ရင္း (၃)ေတာခုိသည္။ ထိုစဥ္ ကရင့္လက္နက္ကိုင္တပ္မ်ားက ဖဆပလ၏ တာ၀န္ေပးခ်က္အရ ေထာက္ႀကံ့၊ လွည္းကူး၊ တြံေတး၊ ရန္ကုန္ စသည့္ၿမိဳ႕မ်ားကို လံုၿခံဳေရး တာ၀န္ယူရသည္။
- ရန္သူ႔သတင္းစာမ်ား လူမ်ိဳးေရး လႈံ႔ေဆာ္မႈမ်ား ေရးသားလာၾကသည္။
- ကားဆိပ္အားလံုးတြင္ ရံပံုေငြ အတင္းေကာက္သည္။
- လဲဗီးတပ္ရင္းေပါင္း (၅၀)ကို ၁၉၄၈ ခုႏွစ္တြင္ အရဖြဲ႔စည္းရန္။
- ထို႔ေနာက္ ကရင္ေက်းရြာမ်ားကို စတင္ရန္စၿပီး လက္နက္မ်ား စသိမ္း လာသည္။
- ၁၉၄၈ ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လ (၃၁)ရက္မွ စက္တင္ဘာလ (၁)ရက္တြင္-
- ကရင္မ်ား ေမာ္လၿမိဳင္၊ သထံု၊ ေရႊက်င္၊ ေက်ာက္ႀကီးမ်ားကို သိမ္းပိုက္ လိုက္သည္။ ျပန္လည္ေစ့စပ္၍ ကရင္မ်ား ယင္းၿမိဳ႕မ်ားကို ျပန္ေပး လိုက္သည္။
- ထို႔ေနာက္ ကရင္လက္နက္ကိုင္မ်ားထံမွ လက္နက္မ်ားကို သိမ္းျပန္ သည္။
- ကရင္ေခါင္းေဆာင္မ်ားကို ဖမ္းဆီးေထာင္ခ်သည္။
- ကရင္ရြာမ်ားကို စတင္တိုက္ခိုက္သည္။
- အခ်က္အျခာေနရာအခ်ိဳ႕တြင္ ကားတြင္ စီးနင္းလုိက္ပါလာေသာ က ရင္မ်ားကို ဆင္းခုိင္းၿပီး သတ္ပစ္သည္။
- ၁၉၄၉ ခုႏွစ္ ဇႏၷ၀ါရီ (၂၇)ရက္ေန႔ ကရင္မ်ား ေတာင္ငူကို သိမ္းသည္။
- ၁၉၄၉ ခုႏွစ္ ဇႏၷ၀ါရီ (၂၈)ရက္ေန႔ည ဖဆပလတပ္မ်ား ရန္ကုန္၊ အလံု၊ စမ္းေခ်ာင္း၊ ကရင္ရပ္ကြက္မ်ားကို ၀ုိင္း၀န္းတိုက္ခိုက္၍ အိမ္အခ်ိဳ႕မီးရွဳိ႕ မုဒိမ္းက်င့္၊ ပစၥည္းမ်ား လုယူသည္။
- ၁၉၄၉ ခုႏွစ္ ဇႏၷ၀ါရီလ (၃၀)ရက္ေန႔တြင္ KNU ႏွင့္ KNDO ကို မတရား အသင္း ေၾကျငာသည္။
- ၁၉၄၉ ခုႏွစ္ ဇႏၷ၀ါရီလ (၃၁)ရက္ေန႔ KNDO ဌာနခ်ဳပ္ကို ၀ိုင္း၀န္းတိုက္ ခိုက္သည့္အတြက္ တျပည္လံုးရွိ ကရင္မ်ား ျပန္လွန္ခုခံတိုက္ခိုက္ရာမွ ကရင့္လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရး စတင္ျဖစ္ေပၚလာေလေတာ့သည္။
- မိမိတို႔ကရင္မ်ား ျပန္လည္မတိုက္လွ်င္ အသက္အိုးအိမ္စည္းစိမ္မ်ား လံု ၿခံဳမႈမရွိျခင္းေၾကာင့္ အသက္ရွင္ရပ္တည္ႏိုင္ေရးအတြက္ ျပန္လွန္တိုက္ ခုိက္ရသည္။
- ႀကီးမားသည့္ ေအာင္ပြဲမ်ားကိုလည္း ပထမလ အနည္းငယ္အတြင္း ဆြတ္ခူးရရွိသည္။
ကရင့္ေတာ္လွန္ေရးေန႔ထူးေန႔ျမတ္မ်ား (အက်ဥ္း) ၁
၁။ ကရင္ႏွစ္သစ္ကူးေန႔ (သေလလဆန္း- ၁ ရက္ေန႔)
ကရင္လူမိ်ဳးသည္ လူမ်ိဳးတမ်ိဳးျဖစ္သည္။ လူမ်ိဳးတမ်ိဳးမွာ ရွိအပ္သည့္ အဂၤါ လကၡဏာမ်ားမွာ-
(၁) တူညီေသာေျပာဆိုသည့္ဘာသာစကား
(၂) တူညီေသာသမိုင္း
(၃) တူညီေသာယဥ္ေက်းမႈဓေလ့ထံုးစံ
(၄) တူညီေသာေနထိုင္ရာနယ္ေျမ
(၅) တူညီေသာစီးပြားေရးစနစ္မ်ားျဖစ္သည္။
ကရင္အမ်ိဳးသားမ်ားသည္ လူမ်ိဳးတမ်ိဳးျဖစ္သည့္အားေလ်ာ္စြာ သီးျခားယဥ္ေက်း မႈ ဓေလ့ထံုးစံမ်ားရွိသည္။ ေခတ္အဆက္ဆက္ပေဒသရာဇ္ေျမရွင္မ်ား၏ ဖိႏွိပ္ ကၽြန္ျပဳမႈမ်ားေၾကာင့္ ကရင္အမ်ိဳးသားမ်ား၏ ဓေလ့ထံုးစံအေတာ္ပေပ်ာက္သြား ေသာ္လည္း ကရင္ႏွစ္၊ ကရင္လ၊ ကရင္ႏွစ္သစ္ကူးစသည့္ ဓေလ့ထံုးစံမ်ား ထိမ္း သိမ္းႏိုင္ခဲ့သည္။
ေျမယာလုပ္ငန္းကို လုပ္ကိုင္သူမ်ားျဖစ္သည့္အေလ်ာက္ လမ်ားကို မိမိတို႔လုပ္ ကိုင္သည့္ရာသီအလုိက္အလုပ္မ်ားအေပၚ အမီွျပဳ၍ ေခၚဆိုသည္ကို ေတြ႕ရ သည္။
စေကာကရင္လမ်ား-
(၁) သေလ (ႏွစ္သစ္ေတာင္ယာအတြက္ ရွာေဖြ၊ ဓားေသြးေက်ာက္ခ်သည့္လ)
(၂) ေထးကူ (ေတာင္ယာခုတ္သည့္လ) (ေထးဖဲ့လည္းေခၚသည္)
(၃) ေသြးေကာ (အခ်ိဳ႕က(သဲေကာ)တတိယလႏွင့္ ခုတ္ခ်သည့္ အပင္မ်ားေန လွန္းသည့္လ)
(၄) လါခလီး (မ်ိဳးေစ့မ်ားစစုိက္သည့္လ (၁၅)ရက္)
(၅) ေဒညား (ေဒညား- Silies ပြင့္ဖူးသည့္လ (၁၅)ရက္)
(၆) လားခူ (စုိက္ခင္းသည္ေတာင္ယာစပါးမ်ားေပါက္၍ လန္းဆန္းလာသည္။ အခ်ိဳ႕မ်ားက လါခူ-ေျခာက္ (ဃု)ကို ကာလေရႊ႕ေလ်ာ၍ ခု-ခူ ျဖစ္ သြားသည္။
(၇) လားႏြီး (၇ လ ေျပာင္းပင္မ်ား မုတ္ဆိတ္က်ေသာလ)
(၈) လားဃို (၈ လ အခ်ိဳ႕မ်ားက (လားဃိုး) ေျပာင္းဖူးဖုတ္စားသည့္လ)
(၉) လားခူ (၉ လ ခြီးကို ကာလေရြ႕ေလ်ာ၍ ခူ-ခူး ျဖစ္သြားသည္။ အခ်ိဳ႕မ်ားက (တခူ) ဖြတ္က်ေသာလဟုလည္းေခၚသည္)
(၁၀) ဆိမူ (မိုးကုန္ခါနီး ေနကို ေန႔အခ်ိန္စေတြ႔လာေသာလ)
(၁၁) ဆိဆာ (ညအခ်ိန္ၾကယ္မ်ား ေကာင္းစြာေပၚေသာလ)
(၁၂) လားေနာ (ႏွမ္း- ရိတ္သိမ္းၿပီးစုေဆာင္းသည့္လ)
(၁၃) လားပလူ (ႏွစ္ဆံုးလ)
လေပါင္း (၁၃)လ၊ ႏွစ္ထပ္ႏွစ္ႀကီးမ်ားလားခလီးႏွင့္ ေဒညား (၂) အ
ျပည့္စီရွိ၍ ရိုးရိုးႏွစ္မ်ားတြင္ ပထမလ၀က္တြင္ “လားခလီး“ လဆုတ္တြင္ ေဒညား
ဟုယူၾကသည္။ အခ်ိဳ႕မ်ားက လားခူ (၆)လ တလကိုမထားဘဲ၊ တႏွစ္ (၁၂)လ သာရွိသည္ဟုေဖၚျပသည္။ လ၏နာမည္ကို ၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္ တႏွစ္ (၁၃)လက ပိုမွန္ျဖစ္သည္။ ႏွစ္ႀကီးမ်ားတြင္ လားခူကိုထားၿပီး ရိုးရုိးႏွစ္မ်ားတြင္ (လားခူ)ကို မထည့္သူမ်ားလည္းရွိသည္။
ထိုနည္းတူစြာေန႔နာမည္မ်ား ကရင္လိုမွည့္ေခၚၾကသည္။ လႏွင့္ေန႔ မ်ားနာမည္ကို ယခင္ကရင္သတင္းစာမ်ားျဖစ္သည့္ ဆာတူေဂၚ၊ ဆာတူဟားမ်ား ၌ ေစာစြာကတည္းက ေတြ႔ရွိသည္။
သေလလသည္ ပဌမလျဖစ္၍ ႏွစ္ေဟာင္းကုန္၍ ႏွစ္သစ္ေရာက္ တိုင္း ႏွစ္သစ္ကူးႏွစ္ကို က်င္းပသည့္အေလ့အထရွိခဲ့သည္။ ဖါပြန္ခရိုင္ (ယခင္ သံလြင္ခရိုင္အေရးပိုင္)သည္ ကရင္မ်ား၏ ႏွစ္သစ္ကူးႏွစ္ကို အသိအမွတ္ျပဳ၍ ဖါ ပြန္ခရုိင္အတြင္း ရံုးပိတ္ရက္အျဖစ္ သတ္မွတ္ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။
ျမန္မာျပည္ အႏၵိယႏွင့္ခြဲသည့္ ၁၉၃၇ ခုႏွစ္တြင္ ကရင္အမိ်ဳးသား မ်ားလည္း (ဟိုစဥ္က)ေဒါကလူေခၚ (KNA)က ကရင့္အခြင့္အေရးမ်ား စတင္ ေတာင္းဆိုခဲ့သည္။ ကရင့္ႏွစ္သစ္ကူးေန႔ကို ရံုးပိတ္ရက္အျဖစ္ သတ္မွတ္ရန္ျဖစ္ သည္။
၁။ ကရင္ႏွစ္သစ္ကူးေန႔ကို သေလလဆန္း (၁)ရက္ေန႔ ကို အားလံုးသေဘာတူ ၾကသည္။
၂။ သေလ (၁)ရက္သည္ ျမန္မာသကၠရာဇ္အားျဖင့္ ဘာေန႔လဲျပသနာမွာ အျငင္း ပြားၾကသည္။ ဟိုစဥ္ခါက ဖါပြန္ဘက္တြင္ ကရင္ျပကၡဒိန္ႏွစ္ခုေပၚထြက္ခဲ့ သည္။ တခုမွာ ဖူးယာေနး ခရစ္ယာန္ဘာသာမွ ဦးစီးထုတ္ေသာျပကၡဒိန္ႏွင့္ က်န္တခုမွာ ေစာေမာေရႊ (မင္းနန္းႏြယ္ရြာ-ဗုဒၶဘာသာ)မွ ထုတ္ေသာ ျပကၡ ဒိန္ျဖစ္သည္။ ကရင္လႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ားထဲတြင္ ခရစ္ယာန္ဘာသာအမ်ား စုျဖစ္သည္ကတေၾကာင္း၊ လႊတ္ေတာ္ကိုတင္ဘို႔ ရက္ကပ္ေနသည္ကတ ေၾကာင္းေၾကာင့္ သုေတသနတိက်စြာ မလုပ္ေတာ့ဘဲ ဖူးယာေနး၏ ျပကၡဒိန္ ကိုယူ၍ (မီွး၍)သေလသည္ ျပာသိုလျဖစ္သည္ကိုအတည္ျပဳၿပီး ေစာေမာင္ ေရႊ (သေလလ)သည္ တပို႔တြဲလျဖစ္သည္ကို ပယ္ေလသည္။
၃။ ကရင္ႏွစ္ကို ဘယ္ႏွစ္ကစယူမလဲျပသနာမွာ အေတာ္အျငင္းပြားခဲ့သည္။ အခ်ိဳ႕က ခရစ္ႏွစ္အတိုင္း၊ အခ်ိဳ႕ကကမၻာ့ႏွစ္(ခရစ္ႏွစ္+ ၄၀၀၀)ကို အဆိုျပဳ ၾကသည္။ တခ်ိဳ႕က ကိုသာျဖဴ ခရစ္ယာန္စတင္ယံုၾကည္လက္ခံသည့္ေန႔ကို အဆိုျပဳၾကသည္။ ေနာက္ဆံုးတြင္ ကရင္အမ်ိဳးသားမ်ားျမန္္မာျပည္သို႔ စ ေရာက္သည့္ေန႔မွအစျပဳ၍ အားလံုးသဘာတူၾကသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ကရင္ႏွစ္ ကို ခရစ္ေတာ္မေပၚမီ ဘီစီ- ရ၃၉ ခုႏွစ္မွ အစျပဳေရတြက္သည္။
၄။ ၁၉၃၈ ခုႏွစ္ လႊတ္ေတာ္တြင္ ႏွစ္သစ္ကူးေန႔ကိုအသိအမွတ္ျပဳဘို႔တင္သြင္း သည့္ ကရင္အမတ္မွာ ေစာဂၽြန္္ဆင္ဒီဖိုးမင္း (၀ါ)ဖူးတာမူးျဖစ္သည္။
၅။ ကရင္လႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ားအားလံုး ကန္႔ကြက္သူမရွိ၊ ေထာက္ခံၾကသည္ သာမက ျမန္မာတျပည္လံုးအတြက္ ရံုးပိတ္ရက္ႀကီးလည္းျဖစ္သည္။
ကရင္ႏွစ္သစ္ကူးေန႔ကို ကရင္အမ်ိဳးသားမ်ားအေနႏွင့္ ၁၉၃၉ ခုႏွစ္တြင္ ပထမဆံုးအႀကိမ္တရား၀င္က်င္းပရသည္။ ခရစ္ယာန္မ်ားတက္ႂကြစြာက်င္းပၾက ေသာ္လည္း ဗုဒၶဘာသာႏွင့္ နတ္စားကရင္တခ်ိဳ႕က လက္မခံဘဲ ဘိုးဘြားဘီဘင္ လက္ထက္က တြက္ဆၾကသည့္အတုိင္း တပို႔တြဲလဆန္း (၁)ရက္ေန႔တြင္ က်င္း ပၾကသည္။ သူတို႔တြက္ဆၾကသည္မွာ ျပာသိုလသည္ ကရင္(လားပလူ)လျဖစ္ သည္။ လုပ္ငန္းကိုင္ငန္းႏွင့္ မကိုက္ညီဟုလည္း အေၾကာင္းျပသည္။
၁၉၅၅ ခုႏွစ္ KRC အၿမဲတမ္းေကာ္မတီ မိုးရာသီစည္းေ၀းပြဲတြင္ မူးဆိုး ေကာ္ကစာမွ ဦးစီးၿပီး ကရင္ႏွစ္သစ္ကူးေန႔ သေလလဆန္း (၁)ရက္ေန႔ကို တပို႔ တြဲလဆန္း (၁)ရက္ေန႔ဟု ေျပာင္းလဲသတ္မွတ္သည္။
အေၾကာင္းျပခ်က္-
၁။ ျပာသိုလသည္ (လားပလူ)လသာျဖစ္ျခင္း၊ (အရိုးေကာက္လ၊ အေရွာင္လ)။
၂။ ဘိုးဘြားယဥ္ေက်းမႈကို ထိန္းသိမ္းသည့္ ကရင္ေရွးလူႀကီးမ်ားက သေလကို တပို႔တြဲဟုယူျခင္း။
၃။ ကရင္မ်ားသည္ မြန္ဂိုးလီးယားမွ တရုတ္ျပည္ယူနန္ကိုျဖတ္၍ ျမန္မာျပည္သို႔ ေရာက္သည္။ တရုတ္ႏွစ္သစ္ကူးေန႔သည္ အမ်ားအားျဖင့္ တပို႔တြဲလဆန္း (၁)ရက္၊ ထို႔အျပင္ ဗီယက္နန္၊ ကေမၻာဒီးယား၊ ေလာ အမ်ိဳးသားမ်ား၏ ႏွစ္ သစ္ကူးေန႔သည္ တပို႔တြဲလဆန္း (၁)ရက္ျဖစ္ျခင္း။
၄။ ကရင္ႏွစ္သစ္ကူးေန႔ကို ျပာသိုလဆန္း (၁)ရက္ေန႔ဟုယူက ကမၻာ့ျပကၡဒိန္တ ႏွစ္ႏွစ္တြင္ ကရင္ႏွစ္သစ္ကူးတႀကိမ္မွမရွိဘဲ ဥပမာ- ၁၉၈၁ ကရင္ႏွစ္သစ္ကူး ႏွစ္ႀကိမ္ရွိျခင္း၊ ၁၉၈၁ ဇႏၷ၀ါရီ (၆)ရက္ႏွင့္ ဒီဇင္ဘာ (၂၆)ရက္မ်ား ကရင့္ႏွစ္ သစ္ကူးေန႔ျဖစ္သည္။ တပို႔တြဲလဆန္း (၁)ရက္ယူပါက တႏွစ္တႀကိမ္သာရွိ သည္။
၁၉၇၀ ခုႏွစ္ အမ်ိဳးသားကြန္ဂရက္တြင္ (ရန္ကုန္အပါအ၀င္)ႏွင့္ ေတာနယ္ မ်ား အထူးသျဖင့္ ျမစ္၀ကၽြန္းေပၚမ်ားတြင္ ကရင္ႏွစ္သစ္ကူးေန႔ကို ျပာသိုလဆန္း (၁)ရက္ေန႔ႏွင့္ တပို႔တြဲလဆန္း (၁)ရက္ေန႔ဟူ၍ (၂)မ်ိဳးျဖစ္ေလသည္။ ေရႊက်င္၊ ေက်ာက္ႀကီးနယ္မ်ားတြင္ ေရွးကတည္းက တပို႔တြဲလဆန္း (၁)ရက္ေန႔ကို ကရင္ ႏွစ္သစ္ကူးေန႔အျဖစ္ က်င္းပၾကသည္။
မွတ္ခ်က္- ယေန႔ကာလတြင္ ကရင္အမ်ိဳးသားစည္းလံုးညီၫြတ္ေရးကိုေရွ႕ရႈၿပီး ျပာသိုလဆန္း (၁)ရက္ေန႔ကို ကရင္ႏွစ္သစ္ကူးေန႔အျဖစ္ က်င္းပရမည္ျဖစ္သည္။
ဖူးစေကာလယ္ေတာ၏ သင္တန္းမွတ္စုထဲမွ ထုတ္ႏုတ္ယူသည္။
ဒီေကဘီေအနဲႛ ေကအန္ယူ ျပန္လည္ပူးေပၝင္းဖိုႛ အလားအလာရွိ
FRA
2009-08-22
ေကအန္ယူနဲႛ ျပန္လည္ပူးေပၝင္းလုိတဲ့ ဒီေကဘီေအ တုိးတက္ေသာ ကရင္ဗုဒၶဘာသာ တပ္မေတာ္ အဖြဲ ့ဝင္ေတြကုိ လာေရာက္ပူးေပၝင္းဖုိႛ ေကအန္ယူ ကရင္အမဵိဳးသား အစည္းအရံုး ခရုိင္အဆင့္ အရာရွိေတြက ဖိတ္ေခၞေနတယ္လုိႛ သိရပၝတယ္၊၊
လာေရာက္ ပူးေပၝင္းတဲ့အခၝ ဒီေကဘီေအမႀာ ထမ္းေဆာင္ခဲ့တဲ့ ရာထူးတာဝန္အတုိင္း ေကအန္ယူမွာ ခန္ႛအပ္ တာဝန္ေပးဖုိႛကုိလည္း ေကအန္ယူ ခရုိင္အရာရွိေတြက ကမ္းလွမ္းထားတယ္လုိႛ သိရပၝတယ္၊၊
ေကအန္ယူက ခြဲထြက္ျပီး ၁၅ နွစ္ေလာက္အၾကာ အခဵင္းခဵင္း တုိက္ခုိက္ေနၾကဆဲ ျဖစ္တဲ့ ဒီေကဘီေအနဲႛ ေကအန္ယူ ျပန္လည္ပူးေပၝင္းနိုင္တဲ့ အလားအလာ ရွိမရွိ အပၝအဝင္ နွစ္ဖက္ဆက္ဆံေရး ေနာက္ဆံုးအေျခအေနေတြနဲႛ ပတ္သက္လုိႛ ေကအန္ယူအရဲႛ ဒုတိယ ဥကၠဌ ဖဒုိ ေဒးဗစ္သာကေဘာနဲႛ အမည္မေဖာ္လုိတဲ့ ေရွ ့တန္းစစ္မဵက္နွာက တပ္မွူးအဆင့္ရွိ ဒီေကဘီေအ အရာရွိတေယာက္ကို RFA ဖြဲႛသား ကုိေကဵာ္ေကဵာ္ေအာင္က ဆက္သၾယ္ေမးျမန္းထားပၝတယ္၊၊
ေကအန္ယူ ဒုတိယဥကၠဌ ဖဒုိေဒးဗစ္သာကေပါနွင့္ ဆက္သြယ္ေမးျမန္းခဵက္၊၊
http://www.rfa.org/burmese/news/Interview_with_KNU_and_DKBA_leader_over_possibility_of_reunion-08222009195236.html/B0822KYA1.mp3
