ကရင့္ေတာ္လွန္ေရးေန႔ထူးေန႔ျမတ္မ်ား (အက်ဥ္း) ၁

၁။ ကရင္ႏွစ္သစ္ကူးေန႔ (သေလလဆန္း- ၁ ရက္ေန႔)
ကရင္လူမိ်ဳးသည္ လူမ်ိဳးတမ်ိဳးျဖစ္သည္။ လူမ်ိဳးတမ်ိဳးမွာ ရွိအပ္သည့္ အဂၤါ လကၡဏာမ်ားမွာ-
(၁) တူညီေသာေျပာဆိုသည့္ဘာသာစကား
(၂) တူညီေသာသမိုင္း
(၃) တူညီေသာယဥ္ေက်းမႈဓေလ့ထံုးစံ
(၄) တူညီေသာေနထိုင္ရာနယ္ေျမ
(၅) တူညီေသာစီးပြားေရးစနစ္မ်ားျဖစ္သည္။


ကရင္အမ်ိဳးသားမ်ားသည္ လူမ်ိဳးတမ်ိဳးျဖစ္သည့္အားေလ်ာ္စြာ သီးျခားယဥ္ေက်း မႈ ဓေလ့ထံုးစံမ်ားရွိသည္။ ေခတ္အဆက္ဆက္ပေဒသရာဇ္ေျမရွင္မ်ား၏ ဖိႏွိပ္ ကၽြန္ျပဳမႈမ်ားေၾကာင့္ ကရင္အမ်ိဳးသားမ်ား၏ ဓေလ့ထံုးစံအေတာ္ပေပ်ာက္သြား ေသာ္လည္း ကရင္ႏွစ္၊ ကရင္လ၊ ကရင္ႏွစ္သစ္ကူးစသည့္ ဓေလ့ထံုးစံမ်ား ထိမ္း သိမ္းႏိုင္ခဲ့သည္။
ေျမယာလုပ္ငန္းကို လုပ္ကိုင္သူမ်ားျဖစ္သည့္အေလ်ာက္ လမ်ားကို မိမိတို႔လုပ္ ကိုင္သည့္ရာသီအလုိက္အလုပ္မ်ားအေပၚ အမီွျပဳ၍ ေခၚဆိုသည္ကို ေတြ႕ရ သည္။

စေကာကရင္လမ်ား-
(၁) သေလ (ႏွစ္သစ္ေတာင္ယာအတြက္ ရွာေဖြ၊ ဓားေသြးေက်ာက္ခ်သည့္လ)
(၂) ေထးကူ (ေတာင္ယာခုတ္သည့္လ) (ေထးဖဲ့လည္းေခၚသည္)
(၃) ေသြးေကာ (အခ်ိဳ႕က(သဲေကာ)တတိယလႏွင့္ ခုတ္ခ်သည့္ အပင္မ်ားေန လွန္းသည့္လ)
(၄) လါခလီး (မ်ိဳးေစ့မ်ားစစုိက္သည့္လ (၁၅)ရက္)
(၅) ေဒညား (ေဒညား- Silies ပြင့္ဖူးသည့္လ (၁၅)ရက္)
(၆) လားခူ (စုိက္ခင္းသည္ေတာင္ယာစပါးမ်ားေပါက္၍ လန္းဆန္းလာသည္။ အခ်ိဳ႕မ်ားက လါခူ-ေျခာက္ (ဃု)ကို ကာလေရႊ႕ေလ်ာ၍ ခု-ခူ ျဖစ္ သြားသည္။
(၇) လားႏြီး (၇ လ ေျပာင္းပင္မ်ား မုတ္ဆိတ္က်ေသာလ)
(၈) လားဃို (၈ လ အခ်ိဳ႕မ်ားက (လားဃိုး) ေျပာင္းဖူးဖုတ္စားသည့္လ)
(၉) လားခူ (၉ လ ခြီးကို ကာလေရြ႕ေလ်ာ၍ ခူ-ခူး ျဖစ္သြားသည္။ အခ်ိဳ႕မ်ားက (တခူ) ဖြတ္က်ေသာလဟုလည္းေခၚသည္)
(၁၀) ဆိမူ (မိုးကုန္ခါနီး ေနကို ေန႔အခ်ိန္စေတြ႔လာေသာလ)
(၁၁) ဆိဆာ (ညအခ်ိန္ၾကယ္မ်ား ေကာင္းစြာေပၚေသာလ)
(၁၂) လားေနာ (ႏွမ္း- ရိတ္သိမ္းၿပီးစုေဆာင္းသည့္လ)
(၁၃) လားပလူ (ႏွစ္ဆံုးလ)
လေပါင္း (၁၃)လ၊ ႏွစ္ထပ္ႏွစ္ႀကီးမ်ားလားခလီးႏွင့္ ေဒညား (၂) အ
ျပည့္စီရွိ၍ ရိုးရိုးႏွစ္မ်ားတြင္ ပထမလ၀က္တြင္ “လားခလီး“ လဆုတ္တြင္ ေဒညား
ဟုယူၾကသည္။ အခ်ိဳ႕မ်ားက လားခူ (၆)လ တလကိုမထားဘဲ၊ တႏွစ္ (၁၂)လ သာရွိသည္ဟုေဖၚျပသည္။ လ၏နာမည္ကို ၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္ တႏွစ္ (၁၃)လက ပိုမွန္ျဖစ္သည္။ ႏွစ္ႀကီးမ်ားတြင္ လားခူကိုထားၿပီး ရိုးရုိးႏွစ္မ်ားတြင္ (လားခူ)ကို မထည့္သူမ်ားလည္းရွိသည္။
ထိုနည္းတူစြာေန႔နာမည္မ်ား ကရင္လိုမွည့္ေခၚၾကသည္။ လႏွင့္ေန႔ မ်ားနာမည္ကို ယခင္ကရင္သတင္းစာမ်ားျဖစ္သည့္ ဆာတူေဂၚ၊ ဆာတူဟားမ်ား ၌ ေစာစြာကတည္းက ေတြ႔ရွိသည္။
သေလလသည္ ပဌမလျဖစ္၍ ႏွစ္ေဟာင္းကုန္၍ ႏွစ္သစ္ေရာက္ တိုင္း ႏွစ္သစ္ကူးႏွစ္ကို က်င္းပသည့္အေလ့အထရွိခဲ့သည္။ ဖါပြန္ခရိုင္ (ယခင္ သံလြင္ခရိုင္အေရးပိုင္)သည္ ကရင္မ်ား၏ ႏွစ္သစ္ကူးႏွစ္ကို အသိအမွတ္ျပဳ၍ ဖါ ပြန္ခရုိင္အတြင္း ရံုးပိတ္ရက္အျဖစ္ သတ္မွတ္ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။
ျမန္မာျပည္ အႏၵိယႏွင့္ခြဲသည့္ ၁၉၃၇ ခုႏွစ္တြင္ ကရင္အမိ်ဳးသား မ်ားလည္း (ဟိုစဥ္က)ေဒါကလူေခၚ (KNA)က ကရင့္အခြင့္အေရးမ်ား စတင္ ေတာင္းဆိုခဲ့သည္။ ကရင့္ႏွစ္သစ္ကူးေန႔ကို ရံုးပိတ္ရက္အျဖစ္ သတ္မွတ္ရန္ျဖစ္ သည္။
၁။ ကရင္ႏွစ္သစ္ကူးေန႔ကို သေလလဆန္း (၁)ရက္ေန႔ ကို အားလံုးသေဘာတူ ၾကသည္။
၂။ သေလ (၁)ရက္သည္ ျမန္မာသကၠရာဇ္အားျဖင့္ ဘာေန႔လဲျပသနာမွာ အျငင္း ပြားၾကသည္။ ဟိုစဥ္ခါက ဖါပြန္ဘက္တြင္ ကရင္ျပကၡဒိန္ႏွစ္ခုေပၚထြက္ခဲ့ သည္။ တခုမွာ ဖူးယာေနး ခရစ္ယာန္ဘာသာမွ ဦးစီးထုတ္ေသာျပကၡဒိန္ႏွင့္ က်န္တခုမွာ ေစာေမာေရႊ (မင္းနန္းႏြယ္ရြာ-ဗုဒၶဘာသာ)မွ ထုတ္ေသာ ျပကၡ ဒိန္ျဖစ္သည္။ ကရင္လႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ားထဲတြင္ ခရစ္ယာန္ဘာသာအမ်ား စုျဖစ္သည္ကတေၾကာင္း၊ လႊတ္ေတာ္ကိုတင္ဘို႔ ရက္ကပ္ေနသည္ကတ ေၾကာင္းေၾကာင့္ သုေတသနတိက်စြာ မလုပ္ေတာ့ဘဲ ဖူးယာေနး၏ ျပကၡဒိန္ ကိုယူ၍ (မီွး၍)သေလသည္ ျပာသိုလျဖစ္သည္ကိုအတည္ျပဳၿပီး ေစာေမာင္ ေရႊ (သေလလ)သည္ တပို႔တြဲလျဖစ္သည္ကို ပယ္ေလသည္။
၃။ ကရင္ႏွစ္ကို ဘယ္ႏွစ္ကစယူမလဲျပသနာမွာ အေတာ္အျငင္းပြားခဲ့သည္။ အခ်ိဳ႕က ခရစ္ႏွစ္အတိုင္း၊ အခ်ိဳ႕ကကမၻာ့ႏွစ္(ခရစ္ႏွစ္+ ၄၀၀၀)ကို အဆိုျပဳ ၾကသည္။ တခ်ိဳ႕က ကိုသာျဖဴ ခရစ္ယာန္စတင္ယံုၾကည္လက္ခံသည့္ေန႔ကို အဆိုျပဳၾကသည္။ ေနာက္ဆံုးတြင္ ကရင္အမ်ိဳးသားမ်ားျမန္္မာျပည္သို႔ စ ေရာက္သည့္ေန႔မွအစျပဳ၍ အားလံုးသဘာတူၾကသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ကရင္ႏွစ္ ကို ခရစ္ေတာ္မေပၚမီ ဘီစီ- ရ၃၉ ခုႏွစ္မွ အစျပဳေရတြက္သည္။
၄။ ၁၉၃၈ ခုႏွစ္ လႊတ္ေတာ္တြင္ ႏွစ္သစ္ကူးေန႔ကိုအသိအမွတ္ျပဳဘို႔တင္သြင္း သည့္ ကရင္အမတ္မွာ ေစာဂၽြန္္ဆင္ဒီဖိုးမင္း (၀ါ)ဖူးတာမူးျဖစ္သည္။
၅။ ကရင္လႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ားအားလံုး ကန္႔ကြက္သူမရွိ၊ ေထာက္ခံၾကသည္ သာမက ျမန္မာတျပည္လံုးအတြက္ ရံုးပိတ္ရက္ႀကီးလည္းျဖစ္သည္။
ကရင္ႏွစ္သစ္ကူးေန႔ကို ကရင္အမ်ိဳးသားမ်ားအေနႏွင့္ ၁၉၃၉ ခုႏွစ္တြင္ ပထမဆံုးအႀကိမ္တရား၀င္က်င္းပရသည္။ ခရစ္ယာန္မ်ားတက္ႂကြစြာက်င္းပၾက ေသာ္လည္း ဗုဒၶဘာသာႏွင့္ နတ္စားကရင္တခ်ိဳ႕က လက္မခံဘဲ ဘိုးဘြားဘီဘင္ လက္ထက္က တြက္ဆၾကသည့္အတုိင္း တပို႔တြဲလဆန္း (၁)ရက္ေန႔တြင္ က်င္း ပၾကသည္။ သူတို႔တြက္ဆၾကသည္မွာ ျပာသိုလသည္ ကရင္(လားပလူ)လျဖစ္ သည္။ လုပ္ငန္းကိုင္ငန္းႏွင့္ မကိုက္ညီဟုလည္း အေၾကာင္းျပသည္။
၁၉၅၅ ခုႏွစ္ KRC အၿမဲတမ္းေကာ္မတီ မိုးရာသီစည္းေ၀းပြဲတြင္ မူးဆိုး ေကာ္ကစာမွ ဦးစီးၿပီး ကရင္ႏွစ္သစ္ကူးေန႔ သေလလဆန္း (၁)ရက္ေန႔ကို တပို႔ တြဲလဆန္း (၁)ရက္ေန႔ဟု ေျပာင္းလဲသတ္မွတ္သည္။
အေၾကာင္းျပခ်က္-
၁။ ျပာသိုလသည္ (လားပလူ)လသာျဖစ္ျခင္း၊ (အရိုးေကာက္လ၊ အေရွာင္လ)။
၂။ ဘိုးဘြားယဥ္ေက်းမႈကို ထိန္းသိမ္းသည့္ ကရင္ေရွးလူႀကီးမ်ားက သေလကို တပို႔တြဲဟုယူျခင္း။
၃။ ကရင္မ်ားသည္ မြန္ဂိုးလီးယားမွ တရုတ္ျပည္ယူနန္ကိုျဖတ္၍ ျမန္မာျပည္သို႔ ေရာက္သည္။ တရုတ္ႏွစ္သစ္ကူးေန႔သည္ အမ်ားအားျဖင့္ တပို႔တြဲလဆန္း (၁)ရက္၊ ထို႔အျပင္ ဗီယက္နန္၊ ကေမၻာဒီးယား၊ ေလာ အမ်ိဳးသားမ်ား၏ ႏွစ္ သစ္ကူးေန႔သည္ တပို႔တြဲလဆန္း (၁)ရက္ျဖစ္ျခင္း။
၄။ ကရင္ႏွစ္သစ္ကူးေန႔ကို ျပာသိုလဆန္း (၁)ရက္ေန႔ဟုယူက ကမၻာ့ျပကၡဒိန္တ ႏွစ္ႏွစ္တြင္ ကရင္ႏွစ္သစ္ကူးတႀကိမ္မွမရွိဘဲ ဥပမာ- ၁၉၈၁ ကရင္ႏွစ္သစ္ကူး ႏွစ္ႀကိမ္ရွိျခင္း၊ ၁၉၈၁ ဇႏၷ၀ါရီ (၆)ရက္ႏွင့္ ဒီဇင္ဘာ (၂၆)ရက္မ်ား ကရင့္ႏွစ္ သစ္ကူးေန႔ျဖစ္သည္။ တပို႔တြဲလဆန္း (၁)ရက္ယူပါက တႏွစ္တႀကိမ္သာရွိ သည္။
၁၉၇၀ ခုႏွစ္ အမ်ိဳးသားကြန္ဂရက္တြင္ (ရန္ကုန္အပါအ၀င္)ႏွင့္ ေတာနယ္ မ်ား အထူးသျဖင့္ ျမစ္၀ကၽြန္းေပၚမ်ားတြင္ ကရင္ႏွစ္သစ္ကူးေန႔ကို ျပာသိုလဆန္း (၁)ရက္ေန႔ႏွင့္ တပို႔တြဲလဆန္း (၁)ရက္ေန႔ဟူ၍ (၂)မ်ိဳးျဖစ္ေလသည္။ ေရႊက်င္၊ ေက်ာက္ႀကီးနယ္မ်ားတြင္ ေရွးကတည္းက တပို႔တြဲလဆန္း (၁)ရက္ေန႔ကို ကရင္ ႏွစ္သစ္ကူးေန႔အျဖစ္ က်င္းပၾကသည္။
မွတ္ခ်က္- ယေန႔ကာလတြင္ ကရင္အမ်ိဳးသားစည္းလံုးညီၫြတ္ေရးကိုေရွ႕ရႈၿပီး ျပာသိုလဆန္း (၁)ရက္ေန႔ကို ကရင္ႏွစ္သစ္ကူးေန႔အျဖစ္ က်င္းပရမည္ျဖစ္သည္။

ဖူးစေကာလယ္ေတာ၏ သင္တန္းမွတ္စုထဲမွ ထုတ္ႏုတ္ယူသည္။